PRESS RELEASE No.101/2020

 

Puhpa N.Zakhai, CEM ta Siaha District châta “AI In Pig” Programme pahy

 

SIAHA, 10 Khihpa, 2020 – Atanoh my dawh 11:30 Am pa ta AH & Vety. Department, Siaha District hmah lana peimawh kawpa “Artificial Insemination (AI) In Pig” cha DVO Office, Siaha liata Puhpa N. Zakhai, CEM, MADC zachhihpa ta pahyna a hnei.

 

Vao chapawpa chi phapa (spermatozoa), chhaichhi hmâpa ta vao chanôpa chhi lâta ka pangiapa he AI tahpa cha a châ. Vao paw pakiasa leipa ta arainao kawpa ta vao chanôpazy pavôsa theina a châ.

 

Puhpa N. Zakhai, CEM zachhihpa ta biereina chyupa hnei ta, atanoh Programme peimawh kawpa liata Chief Guest châ awpa ta hruapa a châpa cha â ly zie reih ta, daihti pha kawpa apie tuhpa Khazohpa hnohta nata tovyuh saiheituhpa Puhpa Sahlu Khaila, DVO, Siaha nata a hrialâhpazy hnoh ta alynabie a reih. A bierei peimawh viapa thokhazy ary liata palâsapa a châ:-

 

1). Siaha District liata vao apasa/azaotuhzy ta eima hmâ phahnai kaw awpa AI, Siaha lia cheingei ta tao theipa a châpa he Khazohpa byhnâ a châ, ei ly hmeiseih.

 

2). Hlâno daihti liata Vao taw eima patasana dâh tlâhpipa cha lyurâhpa lâ châ ta, Vaopanô ano kho ta kei pata ta, ahneituhpazy ta a taw kei lapa ta O lâ avaw dikhei tyhpa châ ta, hmo rainaopa châ vei. Atahmâ deikua khizaw âsosâhna hawhta Marasawzy chhao ta athai asopa hluhpi vaw pua laih pi ta, atahmâ Siaha DVO nata VO zy chhao Marasaw cheingei vaw châ ei ta, aly’pâ a châ hmeiseih.

 

3). Puhpa Sahlu Khaila, DVO he Marasaw cheingei vaw châ ta, arâh leilô saw a châna hawh ta ano avaw y tawhta he hawh ta AI zy vaw buakhei ta, chahleikhô ta AH & Vety. Office Compound zy fencing vaw tao khai na ta, eima Minister Dr. K. Beichhua topa Department vaw châ pâ heih ta, eima vâhnei hmeiseihpa a châ.

 

4). Mararâh zawpizy chhao pi ta AH & Vety. Department tawhta deichhyna châta baona nata subsidy eima hmôpazy a y khiah hmâ phahnai achhuah chyu si la, sawhkhâ phana he azawhzi thai achhuah chyu awpa ta eimâ pasyu.

 

5). He AI he ta Mararâh ativyna maniah a tlôkhei hleikhô ta District nata State hro lâ chhao supply thei awpa ta hnabeiseihna lai kawpa ei hnei. Vao apasa tuhpa zydua ta AI he hmâ pahnai chyu thei nawpa ta khokheina ei cha hlâ ei.

 

Mararâh liata AH & Vety. Department he kô 1977 liata vaw y ha ta, CEM hawhta he AH & Vety. Department atly tua chaipa he CEM zachhihpa Puhpa N. Zakhai a châ tahpa ta Dr. Sahlu Khaila ta a reih.

 

He Programme liata Siaha liata Vao apasatuhpa hrua pa-eihpazy ahlao ei ta, he nahzy hnoh ta Dr. R. Zapaw Azyu, VO nata Dr. Lalrengpuii Sialo, VO, District Very. Hospital, Siaha zy tawhta History & Advantages of A.I nata A.I   Process topic zy hmâpa ta Powerpoint Presentation liata pachuna ama hnei.

 

Khizaw liata hmo hro hneipa chapawpa tawhta chhaichhi hmâpa ta a chanôpa lâ chi ka pangiapa AI tao tua chaipa cha châhchi/uhroh (frog) nata I (dog) liata châ ta, kô 1780 liata Lazzaro Spallanzani, Italian biologist ta a vaw hmô papua.

 

India râh liata kô 1939 pa ta Mysore Palace Dairy Farm liata Viachao liata AI he tao tua chaipa a châ hra.

 

Kô 2003 pa ta Mizoram liata Vao liata taopa châ ta, Mizoram he India râh pôpalôhpa pahlypa ta Vao liata AI atao tua chaipa a châ.

 

Siaha District deikua kô 2011 tawhta tao awpa achhuah pathaopa châ taraw ta, rairuna nano nanopa vâta hlaotloh thei lei ta, atakô 3rd July, 2020 liata tao theipa avaw châ.

 

Vao chapawpa sâ 1 he ta Vaopanô sâ 10-15 taihta chyh thei ta, AI ta taopa deikua Vao chapawpa sâ 1 tawhta vaopanô 100-250 taihta achyh theipa a châ.

 

Atahmâno he AH & Vety. Department, Siaha liata Vao chi pha kawpa Landrace  leh Yorshire zy hmâpa ta Mararâh liata AI he hmâ pathao thei awpa ta apatohpatia ngâhaipa a châ.

 

CEM zachhihpa Puhpa N. Zakhai he MADC tawhta Dr. Beizakaw Vyhtu, VO, Dr. HC. Joane Mary, VO  Puhpa Beirôkhu Beitâ, I & PO nata Puhpa Syuhlô Beichakhei Mara, PS to CEM zy ama zi hra.

 

Issued by:-

Information & Public Relations Department

Mara Autonomous District Council

Siaha.